Metaverse Nedir?
Metaverse veya Türkçe tabiriyle sanal evren,[1] geleneksel kişisel bilgisayarların yanı sıra sanal ve artırılmış gerçeklik cihazları aracılığıyla kalıcı çevrimiçi 3 boyutlu sanal ortamları destekleyen, İnternet'in varsayımsal bir yinelemesidir.[2][3][4] Metaverse, bilgisayarlar, android cihazlar ve 3D cihazlar sayesinde insan bilişinin yapay bir fiziksel ortama dâhil olmasını sağlamaktadır.[1] Metaverse’ü iletişim perspektifinden yeni bir gerçeklik, anlam dünyası ve iş birliği fırsatları sunan; kültürel, entelektüel ve ekonomik üretim için alt yapı ve etkileşim olanakları tanıyan; farklı gelişmiş teknolojilerin eş zamanlı ve entegre bir biçimde kullanıldığı; siber toplumsal bir düzlem şeklinde tanımlamak mümkündür.[5]
Bugün dünyadaki en önemli metaverse yatırımcılarının başında sanal gerçeklik cihazları üzerine çalışan Oculus şirketini 2 milyar dolara alan Facebook gelmektedir.[6] Nitekim Facebook bu alanda Microsoft gibi önemli yazılım şirketleriyle iş birliği anlaşmaları imzalamıştır.[7] Ayrıca Roblox gibi oyun platformları da bu alanda büyük arge yatırımları yapmaktadır.[8]
Metaverse kavramı ilk kez Neal Stephenson'ın 1992 yılında yayımladığı bilimkurgu romanı Snow Crash'de ortaya çıkmıştır. Metaverse kavramı kurgusal bir dünyayı nitelemiştir.[9] Nitekim metaverse kavramı, ortaya atıldığı ilk dönemlerde aşırı abartılı ve spekülatif bir gelecek perspektifi olmakla eleştirilmiştir.[10]
Özellikle Facebook'un konuya ilgi duymaya başlamasıyla kavram daha da ön plana çıkmıştır. Nitekim elinde büyük bir veri havuzu olan Facebook, milyonlarca insanın metaverilerine sahiptir. Bu da yapay zekâ temelli bir yapay dünyanın, insanların bireysel sınırlarını tehdit edeceği endişesini doğurmuştur.[11]
Metaverse, sanal bir kamusal alan oluşturmayı vadetmektedir. Bu kamusal alanın sanal para birimleri bugün hâlihazırda kripto para piyasasında işlem görmektedir.[1] Bu açıdan kavram internetin geleceği olarak görülmektedir.[12] Metaverse adı verilen bu yapay evrene ilk giriş yapan şehir ise Seul kentidir.[1]
Bu teknoloji yeterince geliştiği takdirde, insanlar edindikleri sanal gerçeklik cihazları sayesinde alışveriş yapma, sinemaya gitme, kafede zaman geçirme gibi pek çok eylemi fiziksel bir çaba harcamaksızın yapma fırsatına erişecektir.[1] Hatta 2020 yılında ünlü rap sanatçısı Travis Scott Fortnite platformu içerisinde metaverse ortamında sanal bir konser düzenlemiştir.[13]
Daha önce Facebook olarak bilinen Meta Platforms (NASDAQ:FB) , metaverse trendini yatırımcıların zihninde ön plana çıkarmaktan sorumludur. Şirketin gelirinin çoğu, Facebook ve Instagram uygulamalarındaki reklamlardan elde ediliyor. Bununla birlikte, Facebook'un Oculus VR kulaklık ailesi, toplu olarak piyasadaki diğerlerinden daha fazla birim sattı ve Meta'yı sürükleyici metaverse donanımı için en iyi stok haline getirdi. Şirket, artırılmış gerçeklik ve VR uygulamaları için yazılım ve içerik oluşturmak için milyarlarca yatırım yapıyor ve diğer metaverse açılarını ele almasına izin veriyor.
Unity Software (NYSE:U) 3D yazılım alanında tartışmasız liderdir. Şirket, bugün tüm 3D içeriğin yaklaşık yarısının kendi yazılımıyla yapıldığını tahmin ediyor. Metaverse içeriği oluşturuldukça, büyük bir bölümün bir şekilde Unity'yi içermesini beklemek mantıklıdır. Şirketin benzersiz değer teklifi nedeniyle rakiplerinden pazar payı almaya devam edebileceğine inanmak da mantıklı. Ürünlerinden ikisi - Unity Personal ve Unity Student - yeni başlayan içerik oluşturuculara ücretsiz olarak sunulur. Bu içerik oluşturucular başarılı oldukça, Unity'nin müşterilerine ödeme yapıyor olması muhtemeldir.
3D içerik oluşturma konusunda para kazanabilecek başka bir şirket Nvidia'dır
(NASDAQ:NVDA). Omniverse Enterprise ürünü yalnızca kısa bir süredir piyasada, ancak şimdiden yüzlerce şirket tarafından değerlendiriliyor ve on binlerce içerik oluşturucu tarafından indiriliyor. Omniverse sonuçta çekiş elde edemese bile, Nvidia'nın metaverse trendinden faydalanması muhtemeldir. Şirketin yüksek kaliteli grafik işleme birimleri (GPU'lar) her zaman temel işi olmuştur ve metaverse trendi hızlandıkça, tüketicilerin net ve net bir 3D içerik deneyiminin keyfini çıkarmasına olanak tanıyan GPU'ları yüksek talep görecektir.
İçerik dağıtım ağı (CDN) Cloudflare (NYSE:NET), hız düşünülerek tasarlanmıştır. Şirket, ağının 50 milisaniye veya daha kısa sürede dünya nüfusunun %95'ine kadar içerik sunabileceğini iddia ediyor. Metaverse yükselirken bu ölçek yardımcı olacaktır. Ancak, daha önce belirtildiği gibi, metaverse'in başka ihtiyaçları olacaktır ve Cloudflare bunlardan bazılarını da ele alabilir. Örneğin, şirket halihazırda 76 milyar günlük tehdidi engelleyen siber güvenlik çözümleri sunuyor. Kısa süre önce, metaverse'in büyük boyutlu veri depolama ihtiyaçlarını karşılamaya yardımcı olabilecek bir veri depolama ürünü piyasaya sürdü.
Son olarak, ve belki de en önemlileri, Roblox (NYSE:RBLX) zaten bir metaverse platformunun erken aşama versiyonu olabilecek bir sanal dünyadır. Tai Verdes ve Lil Nas X gibi müzisyenler, Roblox'un platformunda şimdiden sanal konserlere ev sahipliği yaptı ve belki de sanal etkinliklerin ana akım çekicilik kazandığının sinyallerini verdi. Birkaç yıl önce, platform öncelikle 13 yaşından küçük ABD'li kullanıcılar arasında yankı uyandırdı, ancak giderek genişleyen bir dizi yaşlı kullanıcıyla küresel bir şirkete dönüştü. Metaverse muhtemelen birden fazla etkileşimli platform hedefine sahip olacak ve halihazırda yaklaşık 50 milyon günlük aktif kullanıcıyla Roblox'un büyük bir avantajı var.
Yatırım tavsiyesi değildir.